QCVN 10:2024/BXD Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xây dựng công trình đảm bảo tiếp cận sử dụng – Điều chỉnh bao quát

1. Tổng quát

QCVN 10:2024/BXD là Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xây dựng công trình đảm bảo tiếp cận sử dụng, thay thế cho QCVN 10:2014/BXD. Quy chuẩn này quy định các yêu cầu kỹ thuật bắt buộc phải tuân thủ khi xây dựng mới hoặc cải tạo công trình để đảm bảo người gặp khó khăn khi tiếp cận (bao gồm người cao tuổi bị suy giảm chức năng, người khuyết tật, người tạm thời khó khăn trong di chuyển) có thể sử dụng công trình thuận lợi.

Phạm vi áp dụng của quy chuẩn bao gồm nhà chung cư, các công trình công cộng (giáo dục, y tế, văn phòng, thể thao, văn hoá, thương mại dịch vụ) và công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Quy chuẩn đưa ra các quy định chi tiết về bãi đỗ xe, lối vào công trình, cửa ra vào, thang máy, các không gian công cộng trong công trình (khu vực đón tiếp, phòng khám chữa bệnh, buồng phòng ngủ, nhà vệ sinh…), lối thoát hiểm, đường phố, hè phố, biển báo chỉ dẫn. Các quy định về kích thước, độ dốc, vật liệu được quy định cụ thể nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận và sử dụng công trình của các đối tượng. Ngoài ra, quy chuẩn còn có hướng dẫn về tổ chức thực hiện, quy định chuyển tiếp áp dụng, cũng như phụ lục minh hoạ về kí hiệu, biểu tượng trợ giúp người khuyết tật và hướng dẫn sử dụng gạch lát nổi dành cho người khiếm thị.

2. So sánh QCVN 10:2024/BXD và QCVN 10:2014/BXD

2.1 Điểm giống nhau

– Cả 2 quy chuẩn đều quy định các yêu cầu kỹ thuật bắt buộc đối với việc xây dựng mới hoặc cải tạo công trình để đảm bảo người khuyết tật/người gặp khó khăn khi tiếp cận có thể sử dụng thuận lợi.

– Phạm vi áp dụng tương tự nhau, bao gồm nhà chung cư, công trình công cộng và công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị.

– Các nội dung kỹ thuật được quy định chi tiết như: bãi đỗ xe, lối vào công trình, cửa ra vào, thang máy, các không gian công cộng, lối thoát hiểm, đường phố, hè phố và biển báo chỉ dẫn. Trong đó, có quy định cụ thể về kích thước, độ dốc, chiều rộng, vật liệu sử dụng…

– Cả 2 quy chuẩn đều có phụ lục minh hoạ về các kí hiệu, biểu tượng hỗ trợ người khuyết tật.

– Các quy chuẩn có hướng dẫn về tổ chức thực hiện.

2.2 Điểm khác biệt chính:

Về phạm vi và đối tượng áp dụng:

– QCVN 10:2014 chỉ đề cập đến việc đảm bảo tiếp cận sử dụng cho người khuyết tật.

– QCVN 10:2024 mở rộng phạm vi sang nhóm người cao tuổi bị suy giảm chức năng và người tạm thời gặp khó khăn trong di chuyển.

Về thuật ngữ:

– QCVN 10:2024 thay đổi thuật ngữ “người khuyết tật” thành “người gặp khó khăn khi tiếp cận”. Các thuật ngữ về “người cao tuổi bị suy giảm chức năng”, “người tạm thời khó khăn trong di chuyển” được bổ sung và giải thích rõ.

– QCVN 10:2024 bổ sung thêm một số thuật ngữ như “đường vào công trình”, “lối vào công trình”.

Về quy định kỹ thuật:

a. Quy định về bãi đậu xe

– QCVN 10:2014 quy định phải có ít nhất 2% chỗ đỗ xe dành cho người khuyết tật vận động trong các bãi đỗ của nhà chung cư. QCVN 10:2024 không có quy định tỉ lệ này.

– QCVN 10:2024 bổ sung thêm quy định về khoảng không gian bên cạnh ô đỗ xe dành cho người khuyết tật, với kích thước tối thiểu 1200mm với xe dưới 24 chỗ và 2500mm với xe trên 24 chỗ.

b. Quy định về đường dốc, lối vào công trình:

– QCVN 10:2024 quy định bổ sung về chiều dài chiếu nghỉ tối thiểu 1400mm.

– QCVN 10:2024 điều chỉnh quy định về lan can, tay vịn. Theo đó, tay vịn phải cao 900mm so với mặt sàn (thay vì 700mm và 900mm như QCVN cũ). Tay vịn phải kéo dài 300mm ở điểm đầu và cuối đường dốc.

– QCVN 10:2024 có quy định mới về thiết bị trợ giúp di động như thang nâng, đường dốc di động cho các công trình bảo tồn hoặc không đủ điều kiện bố trí đường dốc.

c. Quy định về các không gian công cộng trong công trình:

– QCVN 10:2024 có bổ sung các quy định mới về khu vực đón tiếp/giao tiếp, với các yêu cầu cụ thể về kích thước bàn/quầy như chiều rộng để chân, chiều cao mặt bàn…

– QCVN 10:2024 điều chỉnh một số kích thước tối thiểu, như diện tích chỗ ngồi dành cho xe lăn lên 900x1200mm (so với 800x1100mm), số lượng tối thiểu của các phòng chức năng như phòng khám, phòng điều trị trong bệnh viện, trung tâm y tế phải đảm bảo tiếp cận cho người khuyết tật.

– Trong khu vệ sinh, có quy định chi tiết hơn về không gian và kích thước các thiết bị vệ sinh. Đồng thời bổ sung yêu cầu về lắp đặt chuông báo khẩn cấp.

d. Quy định về thoát nạn:

– QCVN 10:2024 thay đổi tham chiếu tiêu chuẩn về an toàn cháy sang QCVN 06:2022 (thay vì QCVN 06:2010 như cũ).

e. Quy định về đường phố, hè phố:

– QCVN 10:2024 có các quy định cụ thể hơn về chiều cao, kích thước của các vật cản như biển quảng cáo, cây xanh, gờ cảnh báo trên lối đi bộ. Bổ sung quy định về cầu vượt, cầu bộ hành, hầm đi bộ để đảm bảo tiếp cận của người khuyết tật.

f. Phụ lục:

– QCVN 10:2024 bổ sung thêm phụ lục về đặc điểm kĩ thuật của gạch lát nổi dành cho người khiếm thị, với các hướng dẫn chi tiết về cách sử dụng, bố trí gạch lát cảnh báo theo đúng mục đích.

Về tổ chức thực hiện:

QCVN 10:2024 bổ sung phần quy định chuyển tiếp, hướng dẫn áp dụng quy chuẩn đối với các dự án đã và đang triển khai để đảm bảo tính khả thi.

3. Kết luận:

Nhìn chung, QCVN 10:2024/BXD kế thừa những nội dung cơ bản của QCVN 10:2014/BXD nhưng có sự mở rộng về phạm vi, đối tượng áp dụng, từ chỉ tập trung vào người khuyết tật sang cả người cao tuổi và người tạm thời khó khăn khi di chuyển. Quy chuẩn mới cũng bổ sung, cập nhật một số quy định kỹ thuật quan trọng liên quan đến việc đảm bảo khả năng tiếp cận và sử dụng thuận lợi các công trình, đặc biệt là các công trình công cộng.

Đồng thời, quy chuẩn 2024 có hướng dẫn rõ ràng hơn về việc chuyển tiếp áp dụng cho các dự án dang dở, cũng như bổ sung thêm một số nội dung hỗ trợ người khuyết tật như gạch lát cho người khiếm thị.

Có thể thấy đây là những điều chỉnh tích cực và cần thiết để nâng cao chất lượng môi trường xây dựng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người yếu thế, góp phần xây dựng một xã hội công bằng và bao trùm hơn.